Qofralı (Koruge) Borular
Yeraltı mühəndislik şəbəkələrinin qurulmasında boru xəttinin davamlılığı, torpaq yüklərinə qarşı dözümlülük və uzunömürlülük çox önəmlidir. Bu səbəbdən son illərdə infrastruktur və tikinti layihələrində qofralı (koruge) borular ən çox seçilən həllə çevrilib. İkiqat divarlı konstruksiyası sayəsində həm kanalizasiya, həm yağış suları, həm də drenaj sistemlərində yüksək etibarlılıq təmin edir.
Bu məqalədə koruge boruların quruluşu, SN sinifləri, istifadəsi, üstünlükləri və digər boru növləri ilə müqayisəsi haqqında geniş məlumat verilir.
1. Koruge boru nədir?
Koruge boru — ikiqat divarlı polietilen (HDPE) və ya polipropilen (PP) materiallardan hazırlanan boru növüdür. Xarici divar qofralı formadadır və halqa sərtliyi yaradır; daxili divar isə hamardır və axını sürətləndirir.
Quruluşun xüsusiyyətləri:
- Xarici qat (qofralı): Torpaq yüklərinə yüksək dözümlülük yaradır.
- Daxili qat (hamar): Sürtünməni azaldır, axın sürətini artırır, çöküntü yığılmasının qarşısını alır.
2. SN Sinifləri: SN4, SN8, SN10 – nə deməkdir?
Koruge borular halqa sərtliyinə əsasən SN siniflərinə bölünür:
SN dəyəri Halqa sərtliyi İstifadə sahəsi
SN4 4 kN/m² Həyət, fərdi evlər, yüngül torpaq şərtləri
SN8 8 kN/m² Magistral kanalizasiya, yolaltı hissələr
SN10–16 10–16 kN/m² Sənaye zonaları, ağır nəqliyyat yükləri olan ərazilər
Ən çox istifadə edilən siniflər — SN8 və SN10.
3. Koruge boruların üstünlükləri
1) Yüksək mexaniki davamlılıq
Qofralı forma torpaq basqısına qarşı halqa möhkəmliyi yaradır və borunun deformasiyasının qarşısını alır.
2) 50 ildən uzun istismar müddəti
HDPE və PP materialları:
- paslanmır,
- kimyəvi maddələrə qarşı davamlıdır,
- torpaq reaksiyalarından təsirlənmir,
- uzun müddət xarici təsir altında xüsusiyyətlərini itirmir.
3) Yüngül çəki – asan daşınma
Beton və çuqun borulara nisbətən 8–12 dəfə yüngüldür. Bu, daşınma və quraşdırma xərclərini ciddi şəkildə azaldır.
4) Asan montaj
Koruge borular əsasən rezin halqalı mufta ilə birləşdirilir, əlavə qaynaq tələb etmir. Bu isə həm vaxt itkisinin qarşısını alır, həm də təhlükəsizlik baxımından daha uyğundur.
5) Aşağı hidravlik müqavimət
Daxili səthin hamar olması sayəsində su sürətli və axıcı keçir, tıxanma riski azalır.
4. Koruge borular harada istifadə olunur?
1) Kanalizasiya xətləri (fərdi və magistral)
Kimyəvi dayanıqlıq və yüksək möhkəmlik kanalizasiya sistemləri üçün ideal seçim edir.
2) Drenaj sistemləri
Torpaqdakı artıq suyun yönləndirilməsi üçün deşikli (perforasiya edilmiş) koruge borular geniş tətbiq edilir.
3) Yağış suları şəbəkələri
DN300 və yuxarı diametrlərdə yağış sularının ötürülməsi üçün istifadə olunur.
4) Yolaltı hissələr və avtomobil yolları
SN8 və SN10 sinifləri ağır yük maşınlarının təzyiqinə davam gətirir.
5) Sənaye obyektləri
Tullantı sularında kimyəvi davamlılığı səbəbindən HDPE/PP koruge borular daha uyğun hesab edilir.
6) Kənd təsərrüfatı və suvarma sistemləri
Drenaj və yağış sularının yönləndirilməsi üçün səmərəli həll hesab olunur.
6. Koruge boruların digər boru növləri ilə müqayisəsi
Beton borulara nisbətən:
- daha yüngül
- paslanmır
- daha sürətli montaj olunur
- texniki xidmət tələb etmir
PVC borulara nisbətən:
- halqa sərtliyi yüksəkdir
- dərin basdırılmaya daha uyğundur
- böyük diametrlərdə istehsal olunur
7. Nəticə
Koruge borular – xüsusilə SN8 və SN10 sinifləri – halqa sərtliyi, yüksək kimyəvi davamlılıq, 50 ildən uzun istismar müddəti və quraşdırma rahatlığı ilə yeraltı sistemlər üçün ən etibarlı və iqtisadi cəhətdən səmərəli həlldir. Şəhər infrastrukturunda, sənaye zonalarında, drenaj və kanalizasiya şəbəkələrində koruge borular texniki üstünlükləri ilə digər materialların yerini uğurla əvəz edir.